Otwarty Dialog jako metoda pracy terapeutycznej z osobami z zaburzeniami psychicznymi systematycznie rozwijająca się w Europie została zauważona i doceniona przez środowiska pracujące na rzecz osób po przebytych kryzysach psychicznych w Polsce. Po wstępnej analizie założeń, po licznych wizytach studyjnych jak również bezpośrednim kontakcie z twórcami metody, praktykami i zdrowiejącymi pacjentami rodzi się przekonanie o wartości i skuteczności metody a co za tym idzie, przekonanie o potrzebie wprowadzenia Otwartego Dialogu jako jednej z metod pracy środowiskowej w leczeniu zaburzeń psychicznych.
Twórcy metody Jaakko Seikkula (psychoterapeuta), Brigitt Alakar (psychiatra) i ich zespół wyszli z założenia, że niebywale istotne w procesie terapeutycznym są relacje pacjenta w jego naturalnym środowisku przenosząc główny ciężar oddziaływań terapeutycznych z czysto farmakologicznych i psychoterapeutycznych (których oś stanowił pacjent), na odbudowę i poprawę relacji społecznych pacjenta z dużym naciskiem na współodpowiedzialność, podmiotowość i osobiste relacje w najbliższym otoczeniu pacjenta. Podejście oparte na Otwartym Dialogu (ODA) zostało stworzone w latach osiemdziesiątych XX wieku w Zachodniej Laponii, w Finlandii. Metoda ta zakładała szybką interwencję we wczesnej fazie kryzysu, dostosowanie leczenia do indywidualnych potrzeb pacjenta i jego rodziny oraz postrzeganie leczenia jako procesu wykorzystującego różne metody terapeutyczne.
W podejściu opartym na Otwartym Dialogu rozwinięto powyższą metodę starając się zapewnić pacjentom przy pierwszym epizodzie psychozy terapię grupową i indywidualną, w oparciu o ich własne systemy wsparcia i pracę nad wykorzystaniem ich zasobów psychicznych, jako alternatywę dla długotrwałej hospitalizacji.
Sama nazwa Otwarty Dialog została użyta po raz pierwszy w 1996 r. na określenie leczenia opartego na rodzinie i sieci społecznej, którego głównym celem było odnalezienie nowego zrozumienia poprzez dialog w czasie spotkań, w których od samego początku biorą udział wszystkie osoby zaangażowane w daną sytuację. Dialog ten ma miejsce na spotkaniach terapeutycznych, podczas których pacjent i główni uczestnicy omawiają kryzysową sytuację starając się zebrać informacje o problemie i na tej podstawie opracować plan leczenia, zaś wszelkie decyzje są podejmowane otwarcie na forum. Punktem wyjścia jest język stosowany przez pacjenta – terapeuci koncentrują się na słuchaniu oraz generowaniu dialogu tak, aby zapewnić uczestnikom poczucie bezpieczeństwa i normalizację sytuacji, zamiast skupiania się na zachowaniach regresywnych pacjenta. Tematy spotkań nie są z góry zaplanowane, zaś pytania zadawane przez zespół początkowo mają jak najbardziej otwarty charakter, aby zapewnić wszystkim uczestnikom możliwość wypowiedzenia się i bycia wysłuchanym. Wychodząc z tego założenia postawili na utrzymanie istniejących i odbudowę zniszczonych relacji społecznych pacjenta. Zrobili to za pomocą otwartego dialogu z pacjentem przy aktywnym współudziale osób stanowiących sieć oparcia społecznego pacjenta (rodzina, przyjaciele, szkoła, środowisko pracy…) Dialog jest animowany przez członków zespołu mobilnego, ale wszelkie ustalenia i decyzje powstają zespołowo. Każdy uczestnik dialogu ma jeden równoważny głos. Takie podejście angażuje szerszą grupę osób w proces zdrowienia, powierzając jednocześnie odpowiedzialność za przebieg procesu pacjentowi. W dłuższej perspektywie takie podejście jest nie do przecenienia, ponieważ pacjent zachowując kontrolę nad swoim życiem, unika w przyszłości żmudnego procesu odbudowy szeregu podstawowych umiejętności społecznych zabranych przez chorobę.
